20 χρόνια Ιστορείν
ΑΝΑΖΗΤΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΙ ΣΤΗ ΘΕΩΡΙΑ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΚΑΙ ΤΩΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΑ ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ 20 ΧΡΟΝΙΑ
Ιστορικό Αρχείο του Πανεπιστημίου
Σκουφά 45, Κολωνάκι
16-17 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 2011
Οργανωτική Επιτροπή
Πολυμέρης Βόγλης, Εφη Γαζή, Δήμητρα Λαμπροπούλου,
Αντώνης Λιάκος, Μήτσος Μπιλάλης, Αθηνά Συριάτου
Γραμματεία: Μάνος Αυγερίδης
Σκεπτικό της συνάντησης
Τι συνέβη στην θεωρία της ιστορίας, των ανθρωπιστικών και κοινωνικών επιστημών κατά την τελευταία εικοσαετία; Πρόκειται για μια χρονική περίοδο που ξεκινάει με το τέλος του υπαρκτού σοσιαλισμού και την ανάδυση του μετα-κομμουνιστικού κόσμου το 1989, απλώνεται στην εποχή του φόβου που εγκαινίασε ο «Πόλεμος κατά της τρομοκρατίας» μετά την 11η Σεπτεμβρίου 2001, σφραγίζεται από την κρίση τροφίμων και την χρηματοπιστωτική κρίση του 2008 εν μέσω της οποίας ζούμε. Διαβαίνει από τον ένα αιώνα στον άλλο αλλά και από τη μια χιλιετία στην άλλη απλώνοντας τα δίκτυα της παγκοσμιοποίησης όλο και περισσότερο, αλλάζοντας κέντρο βάρους καθώς νέες οικονομίες και νέοι μηχανισμοί εξουσίας αναδύονται, προκαλώντας σταθερά την ηγεμονία της «Δύσης». Σημαδεύεται από τεχνο-επιστημονικές εξελίξεις που επηρεάζουν καταλυτικά τον ανθρώπινο βίο και την ανθρώπινη υπόσταση, τη συνθήκη της γνώσης και της επικοινωνίας, το περιβάλλον, την μαζική κουλτούρα. Πώς αποτυπώνονται αυτές οι μεταιχμιακές αλλαγές στην ιστορική σκέψη αλλά και πώς μετασχηματίζουν και μετατοπίζουν τα ερευνητικά ενδιαφέροντα στην ιστορία και στις ανθρωπιστικές και κοινωνικές επιστήμες; Ποιες ιδέες, ποιες τάσεις, ποιες μέθοδοι και ποια θέματα αναδεικνύονται στο πλαίσιο των θεωρητικών αναζητήσεων και των νέων προσανατολισμών μέσα σε ένα μεταβαλλόμενο κόσμο;
Το εργαστήριο έχει ως στόχο την κριτική διερεύνηση του θεωρητικού στοχασμού στην ιστορία και στις ανθρωπιστικές και κοινωνικές επιστήμες κατά την τελευταία εικοσαετία με κεντρικούς άξονες:
- τις θεωρητικές προσεγγίσεις και τις αναστοχαστικές διαδικασίες στην ιστορία και την ιστοριογραφία κατά τις τελευταίες δεκαετίες, την ανάδειξη της δημόσιας ιστορίας, τις δημόσιες και κοινωνικές χρήσεις του παρελθόντος, τους «πολέμους της ιστορίας», τη σχέση μνήμης και ιστορίας, τη διερεύνηση της ιστορίας σε σχέση με τη συλλογική μνήμη και το τραύμα, την προβληματική για την αναπαράσταση με έμφαση στο κείμενο, την εικόνα, την παραστασιοποίηση (performance)
- τη θεωρία μέσα και έξω από τα σύνορα της ιστορίας, την κριτική δι-επιστημονικότητα, τη διακλαδικότητα και τη διαθεματικότητα, τα νέα πεδία σπουδών (τεχνο-επιστήμες και τεχνοπολιτισμός, πολιτισμός της εικόνας, επικοινωνία και πληροφορία, φύλο, σεξουαλικότητα), τους αναπροσανατολισμούς της κριτικής θεωρίας, της κοινωνικής θεωρίας, της πολιτισμικής κριτικής
- την κριτική αποτίμηση του μεταστρουκουραλισμού και του μεταμοντερνισμού στο πλαίσιο της «γλωσσικής στροφής» και της «πολιτισμικής στροφής», ιδιαίτερα στο πεδίο της διανοητικής και της νέας πολιτισμικής ιστορίας
- τους μετασχηματισμούς και τους αναπροσανατολισμούς της κοινωνικής και πολιτικής ιστορίας στις διασταυρώσεις τους με την ανάλυση της κουλτούρας, τη μελέτη του πολιτικού, των πολιτικών γλωσσών και των συναισθημάτων, τη στροφή στην υποκειμενικότητα (subjectivity), τις συναρτήσεις της «τάξης» με το «φύλο», τη «φυλή», την «εθνοπολιτισμική ταυτότητα» (ethnicity), τη «θρησκεία»
- την ανάδειξη νέων κατευθύνσεων όπως η «δι-εθνική ιστορία» (transnational history), οι «διασταυρούμενες ιστορίες» (histoire croisée, entangled history), η πλανητική ιστορία (global history), η περιβαλλοντική ιστορία (environmental history) αλλά και τους νέους ορίζοντες στο χώρο της συγκριτικής ιστορίας, της παγκόσμιας ιστορίας, της ιστορίας της διασποράς και της μετανάστευσης
- τη διερεύνηση της έννοιας της «κρίσης», τις σημασιοδοτήσεις και τις χρήσεις του όρου, τις έννοιες-κλειδιά που χαρακτηρίζουν την παρούσα κρίση όπως πρεκαριάτο (precariat), επισφάλεια, δόγμα του σοκ, «παγκόσμιος νότος», χρονικότητες και μελλοντικότητα (futurity)
Παρασκευή 16 Δεκεμβρίου
9.30-10.00
Βαγγέλης Καραμανωλάκης, Εισαγωγικές παρατηρήσεις
Πρώτη Συνεδρία: Από τα έθνη στις αυτοκρατορίες
Συντονιστής: Βαγγέλης Καραμανωλάκης
10.00 -10.50
Αθηνά Συριάτου, Βρετανική ιστορία και βρετανική ιστοριογραφία του 20ου αιώνα. Μια ακόμα εθνική ιστορία ή πεδίο έρευνας;
10.50 -11.40
Άντα Διάλλα, Από την ιστορία της Αυτοκρατορίας (imperiology) στις διασταυρούμενες ιστορίες της Ρωσικής Αυτοκρατορίας
11.40 -12.30
Βαγγέλης Κεχριώτης, Η συνάντηση της μετα-αποικιακής κριτικής με την μελέτη της ύστερης οθωμανικής αυτοκρατορίας.
Διάλειμμα
Δεύτερη συνεδρία: "Ζητήματα ιστοριογραφίας και ιστορικής έρευνας"
Συντονιστής: Χάρης Εξερτζόγλου
1 – 1.50
Κώστας Γαγανάκης, Ένα ιστοριογραφικό πεδίο σε διαρκή μετασχηματισμό: Από την κοινωνική ιστορία της Μεταρρύθμισης (1960-1980) στη Μεταρρύθμιση ως επικοινωνιακή διαδικασία (2000-)
1.50-2.40
Ρίκα Μπενβενίστε, Πίσω στο αρχείο! : Ο Φουκώ, ο/η λογοτέχνης και ο/η ιστορικός.
Μεσημεριανή διακοπή
Τρίτη συνεδρία: Μνήμη και Μαρτυρία
Συντονίστρια: Δήμητρα Λαμπροπούλου
3.30-4.40
Μιχάλης Βαρλάς, Αυτοβιογραφική, κοινωνική και επικοινωνιακή μνήμη. Όταν η θεωρία της μνήμης συναντά την έρευνα πεδίου.
4.40-5.30
Ποθητή Χαντζαρούλα, "Μαρτυρία και μνήμη: Η συμβολή της ιστοριογραφίας του Ολοκαυτώματος"
Διάλειμμα
Τέταρτη συνεδρία: Μεταξύ ιστορίας της τέχνης, λογοτεχνικής και πολιτισμικής κριτικής
Συντονίστρια: Έφη Γαζή
6.00-6.50
Συραγώ Τσιάρα, Εξελίξεις στην ιστορία της τέχνης
6.50-7.40
Γιάννης Παπαθεοδώρου, Μίλτος Πεχλιβάνος, Μετά το συγκριτισμό: λογοτεχνικές σπουδές και πολιτισμική κινητικότητα
7.40-8.30
Δημήτρης Παπανικολάου, Η αντίσταση στις πολιτισμικές σπουδές
Σάββατο 17 Δεκεμβρίου
Πρώτη συνεδρία: Μεθοδολογικές προκλήσεις
Συντονίστρια: Αγγελική Κουφού
10.00 -10.50
Ειρήνη Νάκου, Ιστορική εκπαίδευση: διαμάχες και αναζητήσεις
10.50 -11.40
Μήτσος Μπιλάλης, Οπτικές σπουδές στο γύρισμα του αιώνα
11.40 -12.30
Αθηνά Αθανασίου, Η κριτική πράξη ως συμβάν της σύγχρονης κοινωνικής θεωρίας: Η φεμινιστική θεωρία απέναντι στις προκλήσεις του «υποκειμένου»
Διάλειμμα
Δεύτερη συνεδρία: Η κοινωνική ιστορία μετά την «πολιτισμική στροφή»
Συντονίστρια: Ποθητή Χαντζαρούλα
1.00 – 1.50
Χάρης Εξερτζόγλου, Διαδρομές της κοινωνικής ιστορίας
1.50 – 2.40
Δήμητρα Λαμπροπούλου, To «πολιτικό» στην κοινωνική ιστορία
2.40-3.30
Tom Gallant, Long Time Coming. Long Time Gone?: The Past, Present and Future of Social History
Μεσημεριανή διακοπή
Τρίτη συνεδρία: Υποκείμενο και κοινωνική αλλαγή
Συντονιστής: Γιάννης Γιαννιτσιώτης
4.30-5.20
Πολυμέρης Βόγλης, Τι απέγινε η επανάσταση; Οι θεωρίες για τις κοινωνικές επαναστάσεις και η σύγχρονη ιστοριογραφία
5.20-6.10
Κωστής Κορνέτης, "1968, 1989, 2011. Κοινωνικά κινήματα και ερμηνευτική πλαισίωση στη διαχρονία"
Διάλειμμα
Τέταρτη συνεδρία: Μετά το «μετα-»
Συντονιστής: Πολυμέρης Βόγλης
6.30-7.20
Sakis Gekas, Methodology of history, global history, history of
economic crises
7.20-8.30
Αντώνης Λιάκος- Έφη Γαζή, Συμπεράσματα
Γενική συζήτηση και λήξη εργασιών
